Ігар Кузьмініч пра вожыка Шук-Шука, выхаванне казкай, сучасныя мульцікі, тэорыю права і будучыню беларускай мовы.
Удзень Ігар Кузьмініч выкладае на юрфаку і піша сур’ёзныя навуковыя працы. А ўвечары прыдумляе для сваіх сыноў казкі і запісвае іх на радыё. На днях нават выдаў аўдыёкнігу «Казкі жыцця Мікіткі і Данілка». Дарэчы, у лістападзе яна з’явіцца ў кніжных крамах па ўсёй краіне.
Кожны год на Каляды ён дапамагае ладзіць для дзяцей свята ў нацыянальным стылі «Беларуская ялінка». Затым далучаецца да моладзі і са спектаклем і старадаўнімі песнямі ідзе па горадзе калядаваць. Паўсюль размаўляе па-беларуску, нават юрыдычныя навукі выкладае на роднай мове. Спрабаваў адкрыць у Гродна беларускі садок. Мае дзённік у Інтэрнэце і старонку «У кантакце», дзе расказвае пра ўсё, што яго ўражвае.
Чаму вы, навуковец, займаецеся такой несур’ёзнай справай – пішаце казкі?
– Усё атрымалася выпадкова. Мне заўсёды хацелася як мага больш расказаць дзецям пра навакольны свет і адносіны паміж людзьмі. Але я не ведаў як. Ідэю падказала жонка: аднойчы ўвечары расказвала сынам гісторыю пра вожыка Шук-Шука, якую прыдумала сама. І я зразумеў: казка для гэтага – ідэальная форма. Першая была зроблена абы як, склеена з усяго, што можна. Але дзецям спадабалася. Напрацягу трох гадоў яны загадваюць мне герояў і сюжэты, якія нідзе не знойдзеш. Вось і пішу сам – трэба ж мне нейкім чынам выходзіць з сітуацыі. Разам мы назбіралі больш за 50 гісторый.
Як ацэньваюць вашу незвычайную дзейнасць сябры, студэнты?
– Адзін мой знаёмы паслухаў казачку «Пра зебру і тое, як яна атрымала палоскі» і сказаў: «Ну і лухту ты там гаворыш, страшна!» Але гэта мяне не спыніла. Галоўнае, каб падабалася сынам.
Канешне, калі знаёмыя даведваюцца, што я пішу казкі, вельмі здзіўляюцца. Але потым паслухаюць, зразумеюць сэнс апавядання, і яно прыходзіцца ім да спадобы. Казка ж гэта толькі форма, галоўнае – змест. Яна здольная вельмі складаныя сацыяльныя рэчы перадаць проста і дасціпна. Часам нават на лекцыях абмяркоўваю са студэнтамі падзеі на прыкладзе казак. Толькі не прызнаюся, што гэта мае творы.
У сучасных дзяцей папулярныя фантастычныя героі і бойкі. У Вас жа такога няма…
– Напрацягу стагоддзяў казка перадавала мадэлі паводзінаў і сэнс жыцця. А зараз транслююць замежныя мульцікі пра нейкіх мышак, якія, як думкі, жывуць у галаве і часам вылазяць адтуль. Што могуць даць такія мульцікі? Я б не дазволіў сваім дзецям іх глядзець.
За тры гады мы з сынамі прайшлі ад зайчыкаў да Белага рыцара. Гэта іх любімы персанаж. Ён не проста сімвал беларускай гісторыі, а герой, які змагаецца за дабро ва ўсім свеце, абараняе ўсіх пакрыўджаных.
Увогуле, з дапамогай казак я стараюся змяніць стаўленне да беларусаў: паказваць іх як людзей сучасных, адкрытых для прагрэсу. Мы ніколі не былі забітымі, няшчаснымі сялянамі. У гісторыях дзеянне адбываецца ў горадзе. Героі жывуць у шматпавярховіках і катэджах, ходзяць у дзіцячы садок, на працу, іх атачаюць мікрахвалёўкі, камп’ютары і мабільныя тэлефоны.
Вы пішаце казкі па-беларуску, ці разумеюць дзеці гэтую мову?
– І дзеці, і дарослыя выдатна разумеюць. Я дома размаўляю і ва ўніверсітэце выкладаю па-беларуску. Жыць у Беларусі і не разумець мовы нерэальна. Шмат хто помніць яе, але людзям проста няма з кім гутарыць. Вось я яшчэ школьнікам вырашыў: гавару толькі па-беларуску. Бацькі і сябры зрабілі выгляд, што нічога не заўважылі. Гэта стала вялікім стымулам працягваць.
Ці можна перавесці ўніверсітэты на беларускамоўнае навучанне?
– Сёння на юрыдычным факультэце некаторыя прадметы выкладаюцца на роднай мове. Я чытаю лекцыі па-беларуску з 1994 года. Студэнты не скардзяцца, пішуць канспекты і адказваюць на роднай мове. Часам у іх узнікаюць пытанні па тэрміналогіі. Але самае смешнае, што ў перакладзе на рускую мову яна такая ж незразумелая і патрабуе тлумачэння, бо мае лацінскае паходжанне. Перавесці ўніверсітэт на мову нескладана: кадраў і матэрялаў хапае. Да таго ж я сваім студэнтам кажу: згодна з заканадаўствам у Беларусі дзве дзяржаўныя мовы. І выкарыстанне адной з іх – прававы выбар чалавека. Вы, як юрысты, павінны ведаць абедзве і абавязаны адказваць чалавеку на той, на якой ён да вас звярнуўся.
Вы спрабавалі адкрыць беларускамоўную групу ў дзіцячым садку. Чаму не атрымалася?
– Гэта тэма – мой асабісты боль. Я спрабаваў працаваць мірным шляхам: развешваў рэкламу, шукаў памяшканні, афармляў дакументы, але адзін не здолеў. Моцна паважаю ўчынак таго бацькі, Алеся Астроўскага, які выйшаў да гарвыканкама на пікет і дамогся свайго сілай. Каб у кожным мікрараёне быў беларускі садок і школа ці группы ў іх, патрэбна рашэнне з боку дзяржавы. Каб бацькам прапаноўвалі выбар. Думаю, людзі б ішлі, як рабілі гэта ў 90-ыя гады.
Як вы лічыце, ці не знікне наша мова праз некалькі год?
– Мова, якая не загінула за столькі стагоддзяў, не загіне і зараз. Заўсёды з’явяцца людзі, якія яе захаваюць. Наколькі ж яна будзе пашырана, залежыць ад таго, які вопыт мы пакінем наступным пакаленням. Напрыклад, я спрабую як мага больш расказаць і паказаць сваім сынам. Дзеля гэтага вырашыў адкрыць беларускамоўную групу ў дзіцячым садку, пішу казкі і выкладаю іх у Інтэрнэт. Удзельнічаю ў падрыхтоўцы «Беларускай ялінкі», хаджу з моладзю калядаваць. У гэтым годзе таксама збіраюся. І абавязкова напішу серыю казачак пра гісторыю Гародні, дзе галоўным героем будзе Белы рыцар.
Ігар Кузьмініч – казачнік, аўтар аўдыёкнігі «Казкі жыцця Мікіткі і Данілка». Намеснік дэкана юрыдычнага факультэта Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта імя Янкі Купалы, выкладае тэорыю права на кафедры тэорыі дзяржавы і права. Сябра грамадскай арганізацыі маладых навукоўцаў ВІТ. Нарадзіўся ў 1972 годзе ў вёсцы Баранавічы Гродзенскага раёна. Скончыў СШ №14, юрфак ГрДзУ імя Янкі Купалы. Жанаты, мае двух сыноў пяці і шасці гадоў.
Крыніца: “Вечерний Гродно”
Каментаваць