Каляда — гэта свята традыцыйна беларускае. Але вось сутнасць яго — гэта тое, пра што сучасныя гараджане забыліся.
Каляду зараз у нас адзначаюць часцей за ўсё ў студзені, але на самой справе свята звязана з днём зімовага сонцастаяння — гэта і ёсць сапраўдны народны Новы год па сутнасці. Адразу за Калядой пачынаюцца святкі — перыяд зімовых гулянняў, які доўжыцца прыблізна два тыдні.
Фота: Мар’яна Кавіч
У чым сутнасць Каляды і калядавання?
- Успомніць усе справы (таму тут такая моцная абрадавая магія з рознымі жывёламі, раслінамі, рэчамі) — па сутнасці гэта спроба скласці ментальны план на год, паказаць і пацвердзіць свае намеры.
- Зрабіць справаздачу перад продкамі і суседзямі, паказаць сябе (таму і падарункі ўсім калядоўшчыкам, і застоллі, і г.д.).
- Спрагназаваць варыянты развіцця (таму і розныя гадання).
- Проста павесяліцца — адсвяткаваць новы год. Чаму менавіта ў гэты перыяд? Усё проста, бо зіма — гэта час, калі няма працы. Таму і святкі такія доўгія — калі ж яшчэ весяліцца, працаваць трэба.
Па сутнасці Каляды саступілі Новаму году у масавай свядомасці, а на захадзе элементы гэтага свята наогул перайшлі ў Дзень ўсіх святых ды іншыя святы. Чаму свята змянілася і ня святкуецца так масава, як раней?
Па-мойму, гэта відавочна — змянілася асяроддзе і нашыя задачы ў ім. Зараз ментальны план дапамагаюць складаць іншыя рэчы (тэлевізар, штодзённік, начальнік), а клапаціцца пра жывёл, ураджаі, харчаванні ў прынцыпе няма неабходнасці. Прагназаваць варыянты развіцця на год складана, бо усё вельмі хутка мяняецца, ды і адвучылі гадаць — гэта ж не па-савецку. Даваць справаздачу перад суседзямі — большую частку з іх нават не ведаеш, як клічуць, навошта перад імі справаздачы рабіць. Продкаў сталі таксама менш слухацца, ды і асобныя Дзяды для іх ёсць… Застаецца весяліцца — ну і навошта тут Каляда? Як кажуць, хапае нагодаў — і Новы год з гэтым выдатна спраўляецца.
Але ж гэта нашыя традыцыі — дык чаму мы павінны ад іх адмаўляцца?
Лепш напоўніць іх новым зместам;)
Гісторыя беларускіх Калядаў на Белсаце — расказвае Ларыса Шчаракова:
Пра вeчар на Куцьцю:
Каляднае віншаванне ад гарадзенскіх калядоўшчыкаў з “Універсітэту Залатога Веку”:
Каментаваць