Паходжанне кукурузы, або маіса, як яе здаўна называлі індзейцы — вялікая загадка для вучоных-батанікаў.
З упэўненасцю можна сказаць толькі тое, што радзіма кукурузы дзесьці на амерыканскім кантыненце (Мексіка, Балівія, Перу), дзе яе здаўна, задоўга да прыходу туды еўрапейцаў, вырошчвалі розныя індзейскія плямёны.
У сярэдзіне мінулага стагоддзя пры археалагічных раскопках на поўдні ЗША былі знойдзены кукурузныя пачаткі, узрост якіх перавышаў тры з паловай тысячы гадоў!
Але вучоныя ўпэўнены, што гэтая культура яшчэ больш старажытная і ёй ніяк не менш 5, а, можа, і ўсіх 10 тысяч гадоў.
Кукуруза, як ніякая іншая культурная расліна, поўнасцю залежыць ад чалавека. Зярняты жыта ці пшаніцы могуць асыпацца і прарасці, яны паступова пачнуць дзічэць, драбнець, але тым не менш выжывуць.
Зерне ж кукурузы самастойна высыпацца не можа: зярняты трывала сядзяць у ячэйках пачатка ды яшчэ і закрытыя зверху шматслойнай ліставой абгорткай. І ў пшаніцы, і ў жыта знойдзены дзікарослыя продкі.
А ў кукурузы ніякіх продкаў да гэтага часу так і не знайшлі, што не дзіўна, бо “жыць” у дзікай прыродзе кукуруза проста не ў стане. Ствараецца ўраджанне, што далёкія продкі сучасных індзейцаў атрымалі калісьці гэтую культуру ў “гатовым”, так сказаць, выглядзе.
Ад каго ж, у такім разе, яны маглі яе атрымаць?
Згодна з легендамі і міфамі індзейцаў — вядома ж, ад саміх багоў. Але міфы міфамі, а ці ж няма ў іх нейкага рацыянальнага зерня? Ці не маглі быць гэтымі міфічнымі багамі… іншапланецяне? Ці жыхары легендарнай Атлантыды, калі яна і са-праўды некалі існавала?
Але вернемся да кукурузы.
Калі і як пазнаёміліся з ёй еўрапейцы?
Першае знаёмства еўрапейцаў з кукурузай адбылося ўжо пры адкрыцці Амерыкі Калумбам. Убачыўшы жоўтыя бліскучыя пачаткі, маракі Калумба прынялі іх спачатку за залатыя. Яны ж першымі і даставілі кукурузныя пачаткі ў Іспанію.
Нягледзячы на тое, што да золата кукурузныя пачаткі не мелі ніякіх адносін, яны аказаліся адным з самых каштоўных набыткаў еўрапейцаў у Амерыцы. Кукурузу пачалі вырошчваць па ўсёй Паўднёвай Еўропе, завезлі ў Індыю, Кітай, на востраў Ява. Праз Крым кукуруза трапіла ў Расею, і паступова стала адной з важнейшых сельскагаспадарчых культур на Кубані, Украіне, паўднёвай Расіі.
Кукуруза шмат чым адрозніваецца ад іншых збожжавых культур, і адно з гэтых адрозненняў — наяўнасць у кукурузных зярнятах вялікай колькасці тлушчу. З-за гэтага зерне кукурузы вельмі цяжка захоўваць, яшчэ цяжэй рабіць гэта з кукурузнай мукой. Тлушч на паветры хутка прагаркае, робячы горкай і саму муку.
Каб ліквідаваць гэты недахоп, кукурузны тлушч, а дакладней, алей пачалі выціскаць. Вынік атрымаўся нечаканы.
Нечаканы не ў тым сэнсе, што гэта не дапамагло. Дапамагло і яшчэ як — мука перастала прагаркаць. Нечаканай аказалася і якасць атрыманага кукурузнага алею — на смак ён не горшы за аліўкавы.
У нас, на Беларусі, таксама высяваюць кукурузу, але ў асноўным на сілас. Клімат не зусім прыдатны для гэтай цеплалюбівай культуры. Праўда, у апошні час вучоныя вывелі такія раннія сарты, якія могуць даваць насенне і ва ўмовах паўднёвай Беларусі.
Аўласенка Генадзь, часопіс “Рюкзачок”
Каментаваць